Kağıt ve Karton Sanayi

Kağıt ve kağıt ürünleri sanayi, ağırlıklı olarak çeşitli ağaç türleri ve az miktarda da jüt, kendir, kamış gibi yıllık bitkilerden selüloz, odun hamuru üretilmesi ile bu ara ürünlerin ve diğer önemli bir hammadde olan ve kullanılmış kağıtların geri dönüşümüyle elde edilen atık kağıdın (hurda veya eski kağıt olarak da tanımlanmaktadır) çeşitli mekanik ve kimyasal işlemlerle kağıda dönüştürülmesine kadar geçen aşamaları içeren sanayi koludur.

Kağıt-Karton grupları uluslararası literatürde kültürel ve endüstriyel kâğıtlar olmak üzere iki temel grupta sınıflandırılmaktadır. Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı sanayi NACE 2 sektör sınıflandırmaları içinde 17 no’lu grubu oluşturmaktadır. Bu grupta kağıt hamuru, kağıt ve karton imalatı ile kağıt ve karton ürünleri imalatı yer almaktadır.

Dünya 

Dünya kağıt ve kağıt hamuru endüstrisi yaklaşık 5.000 adet kağıt ve kağıt hamuru tesisi ve bir bu kadar da çok küçük işletmelerden oluşmaktadır. Sermaye yoğun orta teknolojili bir sektör olan kağıt endüstrisi 400 milyar $ civarında üretim hacmi, yaklaşık 340 milyar $’lık dış ticaret hacmi ve hayatın hemen her alanındaki kullanımı ile dünya ve ülkelerin ekonomisinde, günlük yaşamda önemli bir yer tutmaktadır. Birincil girdi olarak selüloz kullanması ve bunun da büyük oranda hammaddesinin ağaç olması ve üretim sürecindeki prosesler nedeniyle ekonomik değerinin ötesinde kağıt üretiminin çevreye etkisi de büyük önem taşımaktadır.

Dünya kağıt ve karton ürünleri üretimi istikrarlı ve kademeli artışını sürdürmektedir. Dünya kağıt ve karton ürünleri üretiminde alt ürün grupları ise farklı gelişme eğilimleri göstermektedir. Üretimin en çok yapıldığı ürün grubu olan ambalaj ve etiket kağıtları genel büyümenin üzerinde bir gelişme göstermektedir. 

Dünya kağıt ve karton ürünleri tüketimindeki gelişmeler alt ürün gruplarında farklı gerçekleşmekte olup üretimdeki farklılaşmayı da şekillendirmektedir. Tüketimin en çok yapıldığı ürün grubu olan ambalaj ve etiket kağıtları önemli gelişme göstermiştir. Diğer talep ve tüketim artışı görülen ürün grubu da ev ve temizlik kağıtlarıdır.

Çin, dünya kağıt ve kağıt ürünleri üretiminde ilk sırada yer almaktadır. Çin’i ABD izlemekte olup Japonya ve Almanya üretim kapasitesi ve üretimleri itibariyle diğer iki önemli üretici ülkedir.

Brezilya, Finlandiya, Kanada, İsveç, Rusya ve Endonezya zengin orman varlıkları ile dünya kağıt sanayinde önemli üretici ülkeler arasında yer almaktadır. Güney Kore sınırlı kaynaklarına rağmen önemli bir üretici ülkedir. İtalya, Fransa, İspanya, İngiltere ve Avusturya, Avrupa’daki diğer önemli üreticiler iken, Meksika da önemli bir üretim kapasitesine ve üretime ulaşmıştır.

Dünya kağıt ve ürünleri tüketiminde en büyük pazar Çin’dir. Bununla birlikte Çin’de tüketim artış hızı dalgalanma göstermektedir. İkinci büyük pazar ABD olup Japonya, Almanya ve Hindistan diğer büyük pazarları oluşturmaktadır. Güney Kore’de tüketim kademeli olarak artarken, 8. büyük pazar Brezilya’da tüketim gerilemektedir. Meksika’da ise tüketimde hızlı bir artış yaşanmaktadır.

Dünya kağıt dış ticaretinin ihracat tarafında çok sayıda etkili oyuncu bulunmaktadır ve sektörde kural koyucu lider bir ülke yoktur. Çin’in geçmiş büyüme hızı dikkat çekicidir, ancak büyüme hızı artık yavaşlamaktadır. Dünya kağıt ticareti genel bir durağanlık içinde bulunmaktadır. Ayrıca ihracat konsantrasyonu düşüktür. Küresel kağıt ticaretindeki durağanlık eğiliminden dolayı ihracat pazarlarında rekabet daha şiddetlenmektedir.

Grafik 1– Dünya Kağıt ve Karton İhracatı

Kaynak: Trademap

  • 2019 yılı dünya kağıt ve karton sektörü ihracatı 170,2 milyar $.
  • İhracatta Başlıca ülkeler: %12,8 pay Çin, %12,1 pay ile Almanya ve %8,8 pay ile ABD. 
  • Türkiye 1,8 milyar $ ile 23. Sırada

Grafik 2– Dünya Kağıt ve Karton İthalatı

Kaynak: Trademap

  • 2019 yılı dünya kağıt ve karton sektörü ithalatı 169,6 milyar $.
  • İthalatta Başlıca Ülkeler: %10,2 pay ile ABD, %8,2 pay Almanya ve %5 pay Fransa.
  • Türkiye 2,5 milyar $ ile 16. sırada. 

Türkiye

  • Türkiye’de kağıt sanayi modem anlamı ile İzmit 'te 1934 yılında Sümerbank tarafından kurulmuştur. "Sümerbank Selüloz Sanayii Müessesesi" adı ile 1936 yılında faaliyete başlayan işletme 1955 yılında 6560 sayılı  kanunla Sanayi Bakanlığı’na bağlı bir devlet kuruluşuna dönüştürülmüş ve Türkiye Selüloz ve Kağıt Fabrikaları İşletmesi (SEKA) Genel Müdürlüğü adını almıştır.
  • Sermaye yoğun bir sektör olan kağıt sanayinde, özel sektör kağıt sanayine 1960'lı yıllarda girmiş ve yatırımları 1970'lerde hızlanmıştır. 
  • Özel sektör kuruluşları bu yıldan sonra modem ve büyük kapasiteli fabrikalarda üretim yapmaya başlamıştır. 
  • Sektörde en yüksek üretim oluklu mukavvada gerçekleştirilmektedir. Oluklu mukavva üretiminin önemli bir bölümü Marmara ve Ege Bölgesi'nde yoğunlaşmıştır. Türkiye'de oluklu mukavva sektörü yüksek üretim teknolojisi bakımından rekabetçi konumdadır. Türkiye; Almanya, İtalya, Fransa, İngiltere ve İspanya'nın ardından Avrupa'da 6. büyük üretim kapasitesine sahiptir. Üretiminin yaklaşık %97'lik kısmını iç pazara yapan sektör kalite açısından Avrupa standartlarını yakalamıştır. 
  • Türkiye'de temizlik kağıtları son yıllarda hızlı bir gelişme göstermekte olup sektör ihracatçı yapıdadır. Üretim kapasitesi bakımından Türkiye temizlik kağıtlarında Avrupa'nın en büyük 6. üreticisidir. 
  • Türkiye’nin kağıt sanayinde ihracat pazarları oldukça çeşitlilik göstermektedir. Sektörün en önemli pazarları yakın ve komşu ülkeler, AB ülkeleri, Ortadoğu ile Kuzey ve Orta Asya ülkeleridir.
  • 2019 yılında sektör ihracatı 2,4 milyar $’dır. (%7,3 artış)
  • Irak, İngiltere İran, İsrail, Yunanistan, Mısır, Bulgaristan, Almanya, Gürcistan ve Azerbaycan en önemli pazarlardır.

 Kaynak: TÜİK

Firmalar

Galeri